هنوز بسیاری از ما تکلیف خودمان را با درمان‌های پزشکی و مسائل بهداشتی در ماه رمضان نمی‌دانیم. اینکه به واسطه ابتلا به فلان بیماری آیا مجاز به گرفتن روزه هستیم، یا مصرف داروها را در طول روز چگونه باید با ساعات شرعی هماهنگ کرد تا تداخلی با فرایض این ماه نداشته باشد؟ آیا می‌توان علی رغم داشتن روزه به پزشک یا دندان پزشکی مراجعه کرد تا مشکلات پزشکی را باید تا حلول ماه شوال به تعویق انداخت؟
بسیاری از افراد پاسخ روشنی برای شبهات این چنینی در ذهن ندارند. احکام کلی رساله در مورد روزه پاسخ گوی مشکل آن‌ها در مورد یک بیماری خاص یا راهکار درمانی و داروی مربوط به آن نیست و نه به صرافت این می‌افتند که به پزشک خود در مورد این مسایل کسب تکلیف کنند. در دسترس ترین راهکار شاید این باشد که روزه شک دار نگیرند! پس کلیه مسایل و درمان‌های پزشکی را تا اطلاع ثانوی تعطیل می‌کنند تا بدون دغدغه از صحت و سلامت روزه خود، به فرایض این ماه بپردازند.
شاید عمده‌ترین دلیل خلوت شدن مطب‌ها و کلینیک‌های دندان پزشکی در ایام ماه رمضان شبهات بیماران در مورد تداخل درمان‌های دندان پزشکی با روزه آن‌ها باشد. آنچه در پی می‌آید مجموعه احکام روزه داری برای بیماران دندان پزشکی است.
بسیاری از روزه داران در طول روز، از بو و طعم بد دهان خود و احتمال رنجش اطرافیان در عذابند؛ مخصوصاً اینکه پیش از موعد رسیدن اذان صبح فرصت مسواک کردن دندان‌ها را نیافته باشند. طبق حکم مراجع، مسواک کردن دندان‌ها با خمیر دندان در حالت روزه اشکال ندارد، مشروط بر اینکه روزه دار از فرو دادن آب دهان پرهیز کند. اما اگر بدون خمیر دندان هم دندان‌ها را مسواک می‌کنید، باید توجه داشته باشید که یا مسواک را از دهان خود خارج نکنید و یا رطوبت دهان را فرو ندهید. چرا که با بیرون آوردن و به دهان بردن دوباره مسواک، رطوبت آن رطوبت خارجی محسوب می‌شود که فرو دادنش موجب ابطال روزه می‌شود.
معاینه وارد کردن وسایل دندان پزشکی به دهان، و در کل هر جسم غیر خوراکی، در حین روزه داری اشکال ندارد. پس بدون هیچ دغدغه خاطری می‌توانید به معاینه دندان‌ها توسط دندان پزشک تن در دهید!
شاید مهم‌ترین نگرانی بیماران از انجام درمان‌های دندان پزشکی، هراس از تزریق ماده بی حسی باشد. تزریق ماده بی حسی جزء جدایی ناپذیر بسیاری از درمان‌های دندان پزشکی است که به دلیل ورود یک مایع خارجی برای بسیاری از افراد این توهم را پیش آورده است که ممکن است موجب ابطال روزه آن‌ها شود. مراجع تقلید بر افراد روزه دار احتیاط واجب دانسته‌اند که از تزریق آمپولی که به جای غذا به کار می‌رود، خودداری کنند. اما به حکم ایشان تزریق آمپولی که عضو را بی حس می‌کند یا به عنوان دارو به کار می‌رود، در مدت روزه داری اشکال ندارد.
یکی از عوارض درمان‌های دندان پزشکی، در حین یا پس از انجام درمان، حضور خون و دیگر ترشحات در محیط دهان است. کشیدن دندان بارزترین مثال برای چنین مواردی است. در حالی که فرو بردن عمدی این خون و ترشحات روزه را باطل می‌کند، فرو دادن سهوی آن‌ها اشکال ندارد و سلامت روزه را به خطر نمی‌اندازد. اگرچه بر طبق نظر مراجع، کشیدن دندان و هر کاری که به واسطه آن خون از دهان بیاید یا بی جهت آب یا مایع دیگری در دهان روان گرداند، از مکروهات ایام روزه داری است.
خروج خودبخودی چرک از مجرای آبسه (فیستول) که به دهان باز می‌شود، و فرو دادن طبیعی آن همراه بزاق، روزه را باطل نمی‌کند. اما خروج عمدی این مواد توسط عملی ارادی که خود بیمار یا دندان پزشک انجام دهند، و فرو برده شدن آن همراه بزاق، بنا بر احتیاط واجب موجب ابطال روزه می‌شود؛ حتی اگر به قول فقها «چرک در آب دهان مستهلک شده باشد» !
پس از خاتمه برخی درمان‌های دندان پزشکی مانند درمان ریشه (عصب کشی) یا جراحی لثه، دندان پزشک ممکن است دندان را به صورت موقت پانسمان کند. این پانسمان ممکن است در دراز مدت در بزاق دهان حل شود و حتی مزه گس آن در دهان محسوس باشد. فرو دادن سهوی این مواد در افراد روزه دار اشکال ندارد.
اگر روزه دار از روی عمد، ذرات گیر کرده میان دندان‌ها را فرو ببرد، روزه‌اش باطل می‌شود. برای پرهیز از این اتفاق باید پس از صرف غذا از نخ دندان استفاده کنید. هیچ عذری برای عدم استفاده از نخ دندان در ایام روزه داری پذیرفته نیست. استفاده از مسواک، دهان‌شویه و نخ دندان جزء لاینفک بهداشت دهان و دندان هستند که به عقیده دندان پزشکان در هیچ حالتی نباید از آن‌ها غافل شد. البته توجه داشته باشید که استفاده از نخ دندان در اصل جایگزین مسواک برای برداشتن دبری و جرم مابین دندان‌هاست، جایی که برسهای مسواک به آنجا نمی‌رسد، و نه بیرون کشیدن ذرات غذا از میانه دندان‌ها.
در حین روزه داری سعی کنید از هر قسمت نخ بیش از یک بار استفاده نکنید. چرا که رطوبتی که جذب الیاف نخ شده است، در صورت بیرون آوردن نخ از دهان، رطوبت خارجی محسوب می‌شود و در صورت آمیختن دوباره آن با بزاق و فرو دادن آن، روزه شما را باطل می‌کند. بهتر است از نخ‌های دندان بدون طعم و اسانس استفاده کنید تا شبهه‌ای در مورد سلامت روزه‌تان نداشته باشید.
ممکن است دندان پزشک پس از انجام برخی درمان‌های دندان پزشکی اقدام به تجویز دارو کند. آنتی بیوتیک ها و ضد دردها از جمله این داروها هستند که برای حف0اثر درمانی خود باید با تناوب زمانی مشخصی مصرف شوند. دندان پزشک در ایام ماه رمضان به سادگی می‌تواند داروهای طولانی اثری را جایگزین مسکن‌ها و آنتی بیوتیک های مرسوم کند، به صورتی که تناوب مصرف آن‌ها به یک یا دو وعده در روز کاهش یابد تا بیمار به سادگی بتواند در بازه بعد از اذان مغرب تا پیش از اذان صبح آن‌ها را مصرف کند.
اخذ:بخش احکام اسلامی تبیان
کلمات کلیدی:
